Envanter Yönetimi Nedir? Doğru Envanter Yönetimi İçin İpuçları

Her ticari işletme, satış yaparak gelir elde etmeyi amaçlar. Kimisi, satacağı malları kendi üreterek yapmayı tercih ederken, kimisi doğrudan al-sat yöntemine başvurarak üretim maliyetlerine katlanmaz. Her iki durumda da işletmeler, satmak ve üretim sürecini sağlıklı şekilde devam ettirmek adına birtakım varlıklara sahip olmak durumundadır. Bu varlıkların işletme bünyesine girmesiyle başlayan süreç, genel verimliliğin sürekli olması için doğru şekilde yönetilmelidir. İşte bu noktada karşımıza bir kavram çıkar: Envanter yönetimi.

Envanter Yönetimi Nedir?

Envanter yönetimi, bir şirketin üretim ve satış için gereksinim duyduğu malzemelerin ve ürünlerin tedarik ve depolama süreçlerini yönetmeyi ifade eder. Bu süreç, şirketin genel verimliliğini artırmak için doğru şekilde yürütülmelidir.

Envanter yönetimi, bir şirketin üretim için gereksinim duyduğu malzemelerin ya da doğrudan satmak istediği ürünlerin tedarik ve depolama süreçlerinin nasıl yönetileceğini belirler. Bunların yanında, imalatta bu başlık altında incelenir. Birbiri ile sık sık karıştırılan stok ve envanter yönetiminin farkı da burada yatar. Envanter yönetimi, üretim aşamalarını içerir. Fakat aynısını stok yönetimi için söylemek mümkün değildir.

Envanter Yönetimi Nasıl Yapılır?

Envanter yönetiminin nasıl yapılacağı, genel itibarı ile şirketin büyüklüğüne göre değişebilir. Daha küçük iş hacmine sahip işletmeler, bu süreci manuel olarak alınan notlar ve sipariş girişleri ile yürütürken, ileriki seviyelerde elektronik yöntemlere başvurmak gerekir. Daha büyük yapılar için ilk akla gelen sistem, bu iş için düzenlenen Excel tabloları olabilir.

Envanter Yönetimi Nasıl Yapılır?

Envanter yönetimi, şirketin büyüklüğüne göre değişebilir. Küçük işletmelerde manuel yöntemler kullanılabilirken, büyük işletmeler envanter yönetimi yazılımlarını tercih etmelidir. Bu yazılımlar, üretim ve depolama süreçlerini ve talepleri yönetmeyi kolaylaştırır.

Ancak bir noktadan sonra bunun da yeterli olmayacağını tahmin etmek zor değil. Dolayısıyla kurumsal bir yapıya, çok fazla bileşenin dâhil olduğu iş süreçlerine sahip şirketlerin envanter yönetimi yazılımlarını kullanmaları daha doğru olur. Bu sayede üretim ve depolama süreçleri ile taleplere yönelik tahminler gibi adımlar çok daha kolay şekilde yürütülebilir.

Etkin Envanter Yönetiminin Temel Özellikleri Nelerdir?

Etkin bir envanter yönetim sistemi, pek çok farklı özelliğin bir araya gelmesiyle oluşan kompleks bir yapıdır. Söz konusu özellikler şunlardır:

• Stok Kontrolü: Operasyonel süreçlerin sorunsuz şekilde devam etmesini mümkün kılan stok kontrolü, envanter yönetiminin en önemli parçası olarak düşünülebilir. Elde bulunan malzeme ya da ürün miktarlarının düzenli şekilde takip edilmesi, hem imalat hem de satış için verilmesi gereken siparişlerin belirlenmesini kolaylaştırır. Gereğinden fazla stok biriktirmek, depolama maliyetlerinin artmasına neden olur.
• Teslimat Yönetimi: Envanter sürecinin doğru yönetilmemesi, teslimatların gecikmesine neden olabilir. Bu da kaçınılmaz olarak müşteri memnuniyetinin azalması gibi olumsuz bir sonuç doğurur. Etkili bir envanter planı oluşturarak teslimat konusundaki sıkıntıların tespit edilip giderilmesi sağlanır.
• Planlama ve Tahmin: Envanter süreçlerinin başarılı şekilde yönetilmesi, yeni depo açma gibi ihtiyaçların öngörülmesi ve ileriye yönelik adımların daha sağlıklı şekilde atılmasını mümkün kılar. Depolama ve envanter yönetimi birbiriyle dirsek teması hâlinde olan iki konudur.
• Raporlama: Envanter süreçlerinde raporlama büyük önem taşır. İşletmenin mevcut durumunun net bir fotoğrafını çekmek ve alınacak kararların ayaklarının yere basmasını sağlamak konusunda bu envanter raporları son derece işlevseldir.

Etkin Envanter Yönetiminin Temel Özellikleri

Etkin bir envanter yönetimi; stok kontrolü, teslimat yönetimi, planlama ve tahmin, ve raporlama özelliklerini içerir. Bu özellikler, operasyonel süreçlerin sorunsuz ilerlemesini sağlar ve maliyetleri düşürür.

Envanter Yönetimi Modelleri Nelerdir?

Söz konusu sürecin yönetimi, farklı envanter modelleri kullanılarak yapılır. En çok tercih edilen dört model şunlardır:

• Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ): Bu modelin öncelikli amacı, stok maliyetlerini minimize etmektir. Her siparişin içermesi gereken birim ürün ya da malzeme miktarının hesaplanması fikrine dayanır.
• Stok Üretim Miktarı: EOQ modelinin daha gelişmiş bir versiyonuna benzetilebilir. İkisi arasındaki temel fark, stok talebinin tedarikçi tarafından kısmen ya da tam olarak karşılanmasından ileri gelir. Stok üretim miktarı modelinde, bu talepler kısmen karşılanabilir.
• ABC Analizi: Bu modelde ihtiyaç duyulan malzemeler, önceliklerine göre A, B ve C olmak üzere üç gruba ayrılır. Böylece iş gücünüzü ve kaynaklarınızı daha verimli kullanmanız mümkün olur.
• Anında Yönetim (JIT): Sıfıra yakın stok tutmayı amaçlayan bir modeldir. Malzemeler sadece ihtiyaç hâlinde tedarik edilir. Bu açıdan bakıldığında maliyetleri ciddi anlamda düşürmesinin yanında bir miktar risk de taşıdığı söylenebilir.

Bu modellerden herhangi birinin diğerlerinden daha üstün olduğunu ifade etmek yanlış olur. İşletmenin faaliyet gösterdiği sektör ya da operasyonların yönetim biçimi, hangi modelin o şirket için ideal olduğunu belirler.

Envanter Yönetimi Modelleri

Envanter yönetimi modelleri arasında Ekonomik Sipariş Miktarı (EOQ), Stok Üretim Miktarı, ABC Analizi ve Anında Yönetim (JIT) bulunmaktadır. Bu modeller, şirketin faaliyetlerine ve yönetim biçimine göre seçilir.

Envanter Yönetiminin Faydaları Nelerdir?

Envanter yönetimi, amaçları doğrultusunda yürütüldüğünde şirketlere pek çok önemli fayda getirir. Bu faydalar şu şekildedir:

• Maliyetlerin azalmasını sağlar.
• Zaman ve iş gücü yönetimini kolaylaştırır.
• Satışları artırır.
• Kimi sanal pazar yerleri için sorun oluşturabilecek aşırı satış riskini azaltır.
• İnsan kaynaklı sorunların önüne geçilmesini mümkün kılar.
• Raporlama süreçlerini daha pratik hâle getirir.

Envanter yönetimine yatırım yapmak, ilk başta bir risk gibi görülebilir. Ancak bu tür bir yatırım, zaman içinde işletmenize fayda ve kâr olarak geri dönecektir.

Envanter Yönetiminin Faydaları

Envanter yönetimi, maliyetleri azaltır, zaman ve iş gücü yönetimini kolaylaştırır, satışları artırır ve raporlama süreçlerini pratik hâle getirir. Bu avantajlar, işletmenize uzun vadede fayda sağlar.

Doğru Envanter Yönetimi Yapmak Neden Önemlidir?

Envanter sürecinin doğru şekilde yönetilmesi, maliyetin düşmesi ve şirketin her tür kaynağının daha verimli kullanılmasını sağlar. Bunlar dışında bu işlemi önemli kılan bir diğer detay, müşteri taleplerinin en doğru zamanlamayla karşılanmasıdır. Doğru envanter yönetimi, ürünlerin müşteriyle tam ihtiyaç duyulan anda buluşmasını sağlar. Bu da doğrudan satış rakamlarına yansır.

Doğru Envanter Yönetimi Yapmanın Önemi

Doğru envanter yönetimi, maliyetleri düşürür ve müşteri taleplerinin zamanında karşılanmasını sağlar. Bu, müşteri memnuniyetini artırır ve satışlara olumlu yansır.

Kimler Envanter Yönetimi Yapmalıdır?

Her seviyedeki işletme, faaliyetlerini daha düzenli devam ettirmek için envanter yönetimi yapmalıdır. Bu noktada önemli olan, sürecin nasıl ve hangi araçlarla yürütüleceğidir. Küçük işletmeler, daha sade ve az yatırım gerektiren yöntemlerle süreci idare edebilirken, daha kompleks organizasyonların büyük yatırımlar yapması gerekir.

Envanter Yönetim Sistemi Süreci Nasıl İlerler?

Envanter yönetim süreci, planlama ve hazırlık adımıyla başlar. Sürecin genel bir çerçevesinin çizildiği bu aşamadan sonra mevcut stok durumunun tespit edildiği depo envanteri sayımına geçilir. Bu işlem, genellikle depo elemanları tarafından yapılır. Sonrasında sıra, depodaki ürün ve malzemelerin gerekli lokasyonlara aktarımına gelir. Bu kapsamda söz konusu malzemeler, üretimde kullanılmak üzere fabrikalara taşınabildiği gibi son ürünler de satış için mağazalara götürülebilir. Bu adım, envanter yönetim sürecinin üretim sonrası aşaması olarak nitelenir. Son olarak da operasyonun değerlendirilmesi ve muhasebeleştirilmesi için raporlama aşaması tamamlanır.

Envanter Yönetimi Süreci Stratejileri Nelerdir?

Bazı stratejik dokunuşlar, sürecin daha verimli sürdürülebilmesini sağlar. Pratik envanter yönetimi stratejileri şunlardır:

• Depoları uygun noktalara, ideal şekilde kurmak
• Malzeme ve ürünlerin mevcut durumları ile taşıma süreçlerini yakından takip etmek
• Envanteri oluşturan öğeleri gruplamak
• Bu işlemler için geliştirilmiş, mümkünse bulut tabanlı yazılımları kullanmak

Envanter Yönetiminin Geleceği Nasıldır?

Envanter yönetiminin önümüzdeki dönemde daha çok programlar ve otomasyon sistemleri üzerinden yürütüleceğini öngörebiliriz. Envanterlerin barkodlama ya da RFID gibi yöntemler aracılığıyla yazılımlara entegre edilmesi, sürecin denetimini de daha kolay kılacaktır. Bu gelişmeler, ticaretin geleceği olarak yorumlanabilecek e-ticaret sektöründe de etkili olacaktır. Ticaretin geleceği olan bu sektörde çalışırken, satış yapılan sitelerin altyapıları envanter sistemleri ile bağlanabilir. Böylece uçtan uca bir denetim mekanizması kurulabilir.