E-Ticaret’te Kullanabileceğiniz Stok Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

E-ticarette müşterilerin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri, stokta bulunmayan ürünlerin hâlâ satışta olmasıdır. Beğenerek ya da bir ihtiyacını gidereceğini düşünerek sipariş ettiği ürünün kendine gönderilmeyeceğini öğrenen tüketici, ilgili mecraya karşı olumsuz hisler geliştirir. İşini profesyonelce yapmadığını düşünür ve sonraki alışverişlerini başka platformlardan yapma eğilimi gösterir. Benzer durumların sayısı arttıkça o e-ticaret sitesi, negatif bir imaja sahip olur, müşteri memnuniyeti seviyesinde ve buna bağlı olarak da satış rakamlarından düşüş gözlenir. 

Stok yönetimi, şirketlerin üretim ve satış süreçlerinin sorunsuz şekilde sürmesini sağlamak amacıyla yürüttüğü; tedarik, depolama, lojistik işlemlerini içeren bir yöntemdir.

Bir e-ticaret şirketi, bu tip durumların ortaya çıkmasını engellemek ve tüm operasyonel süreçlerin sorunsuz devam etmesi için stok yönetimine özen göstermelidir. Bu içeriğimizde stok yönetimi nedir ve etkin bir stok yönetimi nasıl olmalıdır gibi soruların, e-ticaret süreçlerinde işinize yarayacak yanıtlarını arayacağız.

Stok Yönetimi Nedir?

Stok yönetimi, şirketlerin üretim ve satış süreçlerinin sorunsuz şekilde sürmesini sağlamak amacıyla yürüttüğü; tedarik, depolama, lojistik işlemlerini içeren bir yöntemdir. Bu işlemler son ürünlere odaklanabileceği gibi imalatı kolaylaştırmak adına ham madde ya da yarı mamüllere yönelik de olabilir. Fiyatlamadan pazarlamaya kadar şirket bünyesindeki pek çok önemli karar, doğrudan bu süreçlerden etkilenir. Dolayısıyla genel yönetim planı ve stok yönetimi birbirinden ayrı düşünülemez.

E-ticaret stok yönetiminin ekstra önemli olduğu bir iş modelidir. Zira bu şekilde yürütülen ticari faaliyetlerde müşteri, fiziksel mağazalarda görmediği ürünleri satın alır. Hâl böyleyken e-ticaretle uğraşan firmalar, bu süreçlerin her adımını doğru planlamalı ve gönderim işlemini kendi operasyon stratejisi dâhilinde olabilecek en hızlı şekilde yapmalıdır. Gerekli planlar yapılarak tedarik zincirinden stok tutma maliyetine kadar her detay en ince şekilde hesaplanmalıdır. E-ticarette stok maliyeti konulu içeriğimize göz atarak bu konuda hakkında detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.

Depo ve stok yönetimi, firmanın ölçeğine göre değişir. Küçük şirketler defter veya Excel tabloları kullanabilirken, büyük ölçekli işletmeler özel yazılımlar tercih eder.

Stok Yönetimi Nasıl Yapılır?

Depo ve stok yönetiminin nasıl yapılacağı, genel itibarıyla firmanın ölçeğine göre değişir. Kataloğunda az ürün bulunduran ve fazla stok tutmayı tercih etmeyen küçük şirketlerde bu işlemler, defterlere alınan notlar ya da basit Excel tabloları yardımıyla yürütülebilir. Fakat iş hacmi büyüdükçe bu yöntemler yetersiz kalabilir. Orta ya da büyük ölçekli işletmelerde stok yönetimi, özel olarak geliştirilmiş yazılımlar aracılığıyla yapılır. Stok kontrol yönetimi için üretilmiş bu programlar, insan faktörünü büyük ölçüde bertaraf ederek süreçlerin otomatik şekilde devam etmesini amaçlar.

Stok Yönetiminde Hangi Adımlar İzlenmelidir?

Stok yönetimi planı oluşturma aşamasında her şirket, kendi şartlarını ve hedeflerini göz önüne bulundurmalıdır. Bu bilgiler çerçevesinde aşağıdaki adımları izleyerek başarılı bir strateji oluşturulabilir. 

• Ürün, depolama, lojistik ve diğer operasyon maliyetlerini hesaplayın.
• Talepleri ve bu konuda yaşanabilecek artış ya da azalmaları dikkate alın.
• Elinizde bulunan stokları kontrol edin.
• Altına düşüldüğünde yeni sipariş verilecek limitleri belirleyin.
• Tedarikçilerle anlaşma yapın.

Lojistikte stok yönetimi nedir sorusunun karşılığı olarak da değerlendirilebilecek bu adımlardan sonra farklı ürün tipleri için stok kodu oluşturabilirsiniz. Böylelikle ürünlerin birbiriyle karışmasını önleyip stok takibinin çok daha kolay şekilde yapılmasını sağlayabilirsiniz.

Stok yönetimi, üretimden lojistiğe, satıştan müşteri ilişkilerine kadar büyük önem taşır. Etkin yönetimi, şirketin genel başarısını olumlu yönde etkiler.

Stok Yönetiminde Nelere Dikkat Edilmelidir?

Stok yönetimi, pek çok farklı unsurun bir araya geldiği kompleks bir yapıdır. Dolayısıyla bu alanda başarılı bir sistem oturtmak için dikkat edilmesi gereken konular olduğu rahatlıkla söylenebilir. Etkin bir stok yönetimi için yapılması gerekenler şunlardır:

• Stok Maliyetlerini Kontrol Etmek: Ürün ya da malzemelerin stokta tutulması şirket için bir maliyet doğurur. Bu giderlerin dikkatli şekilde takip edilmesi, kârlılık açısından son derece önemlidir.
• Ne Zaman Sipariş Verileceğini Belirlemek: Yeni siparişlerin hangi şartlar altında verileceğini netleştirmek, iş gücü ve depo alanlarının verimli kullanılmasını sağlar; maliyetleri aşağı çeker. Siparişin ne zaman verileceği, alt limitler üzerinden ya da zamansal olarak belirlenebilir.
• Ürünlerin Raf Ömrünü Takip Etmek: Raf ömrü kısa olan ürünlerin satışını yapıyorsanız FIFO olarak bilinen stok değerleme yöntemini kullanmanız isabetli bir karar olabilir. Depoya ilk giren ürünün ilk olarak çıkması mantığına dayanan bu yöntem, ürünlerin raflarda bozulmasını önler.
• Stokların Devir Hızını Hesaplamak: Stokların devir hızını biliyor olmak, geleceğe yönelik kararlar almanızı ciddi anlamda kolaylaştırır. Bu konuda daha detaylı bilgiler için stok devir hızı nedir konulu içeriğimize göz atabilirsiniz. 

Ürün ve ham maddelerin gerekli noktalara ulaştırılma süreçlerinin de doğru şekilde planlanması gerekir. Zira lojistik stok yönetiminin en önemli alt başlıklarından biridir. Bu alanda yaşanabilecek sorunlar gerek imalat gerek satış işlemlerinin durma noktasına dahi gelmesine neden olabilir. 

Stok Yönetiminde Kaçınılması Gerekilen Hatalar Nelerdir?

Bu alanda yapılmaması gereken hataların başında, gereğinden fazla stok tutmak gelir. Depolanan ürün ya da ham maddelerin aşırı miktarda olması maliyetleri artırdığı gibi fiyat artışlarına bağlı olarak zarar etmenizle de sonuçlanabilir. Özellikle başlangıç aşamasındaki şirketlerin fazla stok tutmaktan kaçılması bahsettiğimiz riskleri minimize eder. 

Süreçlerin, sadece ideal şartlara göre düzenlenmesi de yapılmaması gereken hatalardandır. Olası negatif senaryoları göz önünde bulundurarak doğal afet ya da ekonomik kriz gibi durumlara hazırlıklı olmanız hâlinde tedarik zincirinde stok yönetimi kaynaklı sorunlar yaşama ihtimaliniz azalır.

İşletmeler İçin Stok Yönetimi Neden Önemlidir?

Buraya kadar verdiğimiz bilgiler ışığında stok yönetimi neden önemlidir sorusunun cevabına baktığımızda karşımıza oldukça geniş bir tablo çıkar. Zira bu kavram üretimden lojistiğe, satıştan müşteri ilişkilerine kadar bir şirket için büyük önem taşıyan pek çok konuyla alakalıdır. Dolayısıyla söylenebilir ki stok yönetimi amaçları doğrultusunda yürütüldüğünde total başarıyı olumlu yönde etkiler. İşletmeler için taşıdığı önem de bundan ileri gelir.

Stok Yönetiminin Avantajları Nelerdir?

Bir işletmenin bu alana özellikle odaklanıp kendi için ideal bir politika belirlemesi birçok avantajı beraberinde getirir. Stok yönetiminin faydalarını şu şekilde sıralayabiliriz:

• Üretim, tedarik ve satış süreçlerinin daha düzenli devam etmesini sağlar.
• Ürün kayıpları azalır.
• Maliyet hesaplarını kolaylaştırır. Buna bağlı olarak şirketin finansal yapısı güçlenir.

Belirttiğimiz konular, sayıca göze az gözükebilir. Fakat çalıştığı sektörden bağımsız olarak herhangi bir şirketin başarıya giden yol haritasının bu detaylar üzerinden şekilleneceğini ifade etmek yanlış olmaz.

Stok Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

Stok kontrol yöntemleri, fiziksel ve yazılımsal metotlar olmak üzere iki ana gruba ayrılır. Bu grupların detaylarına geçmeden önce yöntemler hakkında bilinmesi gerekenlere ve tipik stok yönetimi uygulamalarına alternatif getiren bir modele bakalım.

Stok kontrol yöntemleri, fiziksel ve yazılımsal metotlar olarak ikiye ayrılır. ABC analizi, gözle kontrol ve çift kutu yöntemleri fiziksel kontrollere örnektir.

Stok Kontrol Yöntemlerine Dair Bilinmesi Gerekenler Nelerdir?

Stoksuz e-ticaret olarak da bilinen dropshipping yöntemi, genel itibarıyla standart yöntemlerden ayrılır. Zira bu iş modelinde satıcı, elinde hiç stok bulundurmaz. Anlaştığı tedarikçilerin kataloğunda yer alan ürünleri, kendi satış kanallarında listeler. Sipariş aldığında tedarikçiyi bu konuda bilgilendirir ve ürünün gönderimi tedarikçi tarafından yapılır. Dropshipping’de stok yönetimine dair dikkat edilmesi gereken, tedarikçilerin ilgili ürünleri hâlihazırda ellerinde bulundurup bulundurmadığıdır. Yani stok yönetimi amacıyla ekstra bir yöntem kullanmasına gerek yoktur.

Şirket, stok yönetimi sistemi konusunda karar verirken daha da önce de belirttiğimiz üzere iş hacmini göz önünde bulundurmalıdır. Fiziksel yöntemler, çeşit ve miktar olarak fazla sayıda ürüne sahip işletmeler için yeterli olmayabilir. Bu gibi durumlarda otomasyona dayalı yazılımsal yöntemlere geçmek daha avantajlıdır.

Fiziksel Stok Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

ABC analizi stok yönetimi için en çok tercih yöntemlerden biridir. Bu yöntemde ürünler üç gruba ayrılır. A grubu, sayıca az ama değeri yüksek ürünleri kapsar. Hem değer hem de sayı açısından orta düzeyde bulunan ürünler B grubuna alınır. C grubu ise sayıca çok ama değeri düşük ürünler içindir. Yapılan bu sınıflandırma, stok takibini ve tedarik süreçlerini çok daha basit hâle getirir. Diğer fiziksel stok kontrol yöntemlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• Gözle Kontrol Yöntemi: Depo elemanlarının manuel yollarla yaptığı sayımlara dayanır.
• Çift Kutu Yöntemi: Ürünler, hayali olarak iki kutuda saklanır. Birinci kutudaki ürünler tükenince yeni sipariş verilir.
• Sabit Sipariş Miktarı Yöntemi: Belirli miktarda sipariş alındığında yeni ürünlerin tedarik edilmesi fikri üzerine kuruludur.
• Sabit Sipariş Periyodu Yöntemi: Ürün tedariği, stokların tükenme hızına göre belirlenen periyotlarda yapılır.

Bu noktada hangi yöntemin size daha uygun olduğu konusu gündeme gelir. Çalıştığınız ürün grubu ve maliyetler gibi konuları göz önünde bulundurarak ideal metodu belirleyebilirsiniz.

Yazılımsal Stok Kontrol Yöntemleri Nelerdir?

Bu işlemler için stok yönetimi programı olarak isimlendirilen yazılımlar da kullanılabilir. Sürecin otomatik şekilde yürütülmesini mümkün kılan bu programların pek çok çeşidi bulunur. IdeaSoft e-ticaret alt yapılarıyla entegre edilebilen Mikro stok yönetimi yazılımı da bunlardan biridir. Bu amaçla tercih edilebilecek bazı programlar ise bulut sistemiyle çalışır. İnternet bağlantısının olduğu her yerden ulaşılabilecek bu online stok yönetimi programları, şirket çalışanlarına mobilite kazandırması açısından son derece avantajlıdır.

E-ticarette Stok Kontrol Yöntemleri İşletmelere Nasıl Avantajlar Sağlar?

E-ticarette stok kontrol yöntemleri, satış miktarlarının ölçümünü kolaylaştırır, ürün bilgilerinin güncel tutulmasını sağlar ve operasyonların sorunsuz yönetimini mümkün kılar.

Stok yönetiminin işletmelerdeki önemi, sadece geleneksel şekillerde çalışan firmalar için geçerli değildir. İnternet üzerinden satış yapan şirketler de bu alana eğilerek başarı düzeylerini artırabilir. E-ticaret için stok yönetiminin avantajları şöyle sıralanabilir:

• Satış miktarlarının ölçümü kolaylaşır.
• Ürün bilgilerinin güncel tutulmasına yardımcı olur.
• Stokta olan ürünler ve bunların miktarları müşteriler tarafından görülebileceğinden satış miktarları artar.
• Yapılacak senkronizasyon işlemleriyle çok kanallı e-ticaret operasyonlarının yönetimi sorunsuz şekilde yürütülebilir.
• Çok talep gören ürünlerin stoklarının hızlı şekilde güncellemesi mümkün olur.

Anneler günü ya da Black Friday gibi dönemlerde e-ticaret platformlarının satışları hatırı sayılır düzeyde artar. Stok yönetimi, söz konusu dönemleri en verimli şekilde değerlendirmenize yardımcı olur. Kampanya dönemlerinde stok yönetimi temalı içeriğimiz, bu konuya dair pek çok önemli bilgi içerir.

Dell, bazı parçaları stokta tutmak yerine Uzak Doğu’dan uçaklarla getirerek depolama maliyetleri üzerinden önemli kârlar elde eder.

Başarılı Stok Kontrol Yönetimi Örnekleri Nelerdir?

Başarılı stok yönetimi örnekleri, bu konunun ne denli önemli olduğunu gözler önüne serer. Saygın teknoloji firması Dell’in yaptığı çalışmalara bakmak, söylemek istediğimizi daha da netleştirecektir. Zira firma, bazı parçaları stokta tutmak yerine Uzak Doğu’dan uçaklarla getirerek depolama maliyetleri üzerinden önemli kârlar elde eder.